Wat is gaslighten?
De term 'gaslighten' wordt steeds vaker gebruikt in gesprekken over relaties, psychologisch welzijn en zelfs op de werkvloer. Maar wat betekent het precies? Gaslighten is een vorm van psychologische manipulatie waarbij iemand opzettelijk twijfels zaait bij een ander, waardoor die persoon gaat twijfelen aan zijn of haar eigen waarnemingen, herinneringen of gezond verstand. Het doel van de dader is vaak om controle te krijgen of behouden over het slachtoffer.
De oorsprong van de term
De term ‘gaslighten’ komt van de film "Gaslight" uit 1944, waarin een man zijn vrouw gek probeert te maken door kleine veranderingen in haar omgeving aan te brengen, zoals het dimmen van het gaslicht, en vervolgens ontkent dat die veranderingen plaatsvinden. Hierdoor raakt zij steeds meer in de war en verliest uiteindelijk het vertrouwen in haar eigen mentale stabiliteit.
Hoe herken je gaslighten?
Twijfel aan je eigen waarneming
Een veelvoorkomend teken is dat je jezelf afvraagt of je dingen verkeerd hebt onthouden of verkeerd hebt geïnterpreteerd, zelfs bij simpele gebeurtenissen. De gaslighter ontkent feiten of gebeurtenissen en beschuldigt jou ervan dat je ‘dingen verzint’.
Constante excuses maken
Je merkt dat je steeds vaker excuses maakt voor het gedrag van een ander, zelfs als dat gedrag schadelijk of ongepast is. Je rechtvaardigt het gedrag, ook al voelt het verkeerd.
Je voelt je verward of onzeker
Na gesprekken met een gaslighter kan je het gevoel krijgen dat je gek wordt, omdat je in de war bent of aan jezelf begint te twijfelen. Dit is precies wat de gaslighter wil bereiken.
Wat is het effect op de gezondheid?
Langdurige blootstelling aan gaslighten kan ernstige mentale en emotionele schade veroorzaken. Mensen die regelmatig worden gemanipuleerd op deze manier kunnen last krijgen van angststoornissen, depressie, een laag zelfbeeld en burn-outklachten. Het is vooral gevaarlijk omdat het vaak langzaam en subtiel gebeurt, waardoor het moeilijk is om het proces te herkennen of door anderen serieus te worden genomen.
Wat kun je doen als je gaslighting vermoedt?
Bewustwording en documentatie
De eerste stap is herkennen wat er aan de hand is. Houd een dagboek bij van wat er gezegd en gedaan wordt, zodat je je eigen waarnemingen kunt bevestigen. Dit helpt om je gevoel van realiteit terug te winnen.
Zoek steun
Praat met vrienden, familie of een professionele hulpverlener. Gaslighting isoleert je vaak van je omgeving, dus het is belangrijk om externe bevestiging en steun te zoeken.
Grenzen stellen
Geef duidelijk aan wat je wel en niet accepteert. In sommige gevallen kan afstand nemen of de relatie beëindigen noodzakelijk zijn voor je eigen welzijn.
